Acea das Brañas de Sar

Historia

A acea é un encoro que se interpón no medio do río para desviar parte da auga á zona que adoita ser regada ou cara os muíños para abastecelos de auga. No caso de que sexa necesario, cómpre cortar a corrente do río, detela e, no seu caso, elevala de nivel, de xeito que leve altura suficiente para as fincas a regar. Nalgúns muíños, a acea non existe e a auga precisada, por non ser moita, tómase directamente do regato abrindo un rego no lugar axeitado.

Son en xeral rectilíneas e feitas para facilitar o tránsito da corrente cara a presa ou canle situada nunhas das ribeiras. Constrúense asentando grandes pedras, obtidas moitas veces do mesmo curso de auga. Polo xeral fanse muros de contención e a parte exposta á corrente non tarda en adquirir unha rampla de residuos, area, terra e pedras que as impermeabilizan contra as filtracións, de forma que a auga sobrante reborda pola parte alta. A súa lonxitude é sempre a do río no que se alza, polo que se procuran lugares estreitos en zonas de desnivel do curso de auga. A súa altura ven determinada pola necesidade da auga. Este pode ser un dos elementos máis resistentes e perdurables da arquitectura da auga porque está pensada para resistir as fortes pendentes. As presas aproveitábanse tamén para habilitar zonas de baño para a comunidade. Neste caso, a Acea das Brañas de Sar, formaba a zona coñecida como dos Dous Olmos.

Antigamente había polo menos dúas presas máis. Unha no tramo alto do río, no lugar coñecido como Vella Juana, que servía para derivar a auga á canle dos muíños dos Lavadoiros e que, ao mesmo tempo, formaría a zona de baño coñecida como O Redondo. Esta desapareceu coa construción do Multiusos Fonte do Sar. A outra presa desaparecida estaría un pouco máis abaixo da Ponte de Sar, e serviría para derivar auga á canle dos muíños de Vilar e de Miguel.