Antigo Cemiterio de San Domingos de Bonaval

Historia

Dende época prehistórica, o lugar para enterrar aos mortos situábase lonxe das zonas habitadas, en espazos ventilados para que non supuxeran ningún risco á saúde da poboación. Mais na Idade Media comézase a enterrar na proximidade dos ámbitos relixiosos (no interior das igrexas ou nos seus adros) o que terminará provocando problemas de hixiene pública.

As transformacións urbanísticas do século XVIII buscarán a mellora das condicións hixiénicas para os habitantes das cidades. A construción de cemiterios extramuros das cidades foi unha das máis importantes preocupacións sanitarias, e recoméndase o afastamento dos edificios de vivendas dos lugares ocupados por cemiterios, hospitais ou matadoiros, xa que nestes espazos emanaban miasmas: o aire estaba enchido de vapores que se propagaban polo aire, corrompían a atmosfera e causaban enfermidades.

O concordato entre Carlos III e a Santa Sede e a Real Cédula de 1787, acordan prohibir o enterramento nas igrexas e obrigan a construír os cemiterios fóra das poboacións, mais estes preceptos serán de lenta aplicación. A cidade de Santiago, a pesar de ser a máis poboada da Galicia de entón, carecía dunha necrópole apropiada a comezos do XIX, porque os composteláns resistíanse a inhumar os seus defuntos en cemiterios extras muros, que adoitaban ser os lugares onde se sepultaban aos axustizados, os mortos pola Inquisición, os enfermos e os mortos pola miseria.

En 1813 desígnanse como cemiterios provisionais os da Pastoriza, Guadalupe, Angustia, Sar e Santa Susana, que xunto cos do Hospital Real, a Orden Terceira en San Francisco e a Confraría do Rosario, substituían o camposanto da Quintana de Mortos, clausurado entre os anos 1776 e 1779 e convertido en praza. Na actualidade seguen en funcionamento os cemiterios da Orden Terceira en San Francisco e a Confraría do Rosario.

A tradición dos enterramentos en San Domingos de Bonaval procede xa dos tempos da súa fundación, xa que o convento dominico utilizouse para enterramento de familias que puidesen pagar o mantemento anual das sepulturas, mentres que os frades sepultábanse no desaparecido Claustro Vello ou Quintana de Frades, situado na beira sur da igrexa.

A exclaustración dos dominicanos de Santo Domingo en 1835 e a desamortización do mosteiro, horta e anexos ao Concello en 1841 acelerou o proceso de construción da necrópole xeral ante a posibilidade de obter o terreo por cesión. A partir de xaneiro de 1846 inícianse as obras nas inmediacións da igrexa e do camposanto do Rosario, no lugar chamado Quintana do Santo. Os planos foron realizados polo arquitecto municipal Manuel de Prado y Vallo.

En 1847 inaugúrase o Cemiterio Xeral de Bonaval, cuxo recinto englobaba tamén ao cemiterio dos frades, e ampliaríase coa construción do cemiterio neutro, civil ou de disidentes. A súa escasa extensión é insuficiente para os altos índices de mortaldade da época, polo que será continuamente remodelado e ampliado cara o leste, nos Campos Novos. A pesar destas ampliacións e melloras, non cumpre as condicións necesarias como cemiterio xeral, polo que en 1885 planeouse construír unha nova necrópole no monte das Cancelas, no lugar de Cova do Raposo.

O Cemiterio Xeral de Bonaval, cos seus antigos nichos e os osarios, foi clausurado nos anos sesenta, co traslado dos restos ao Cemiterio de Boisaca, inaugurado en marzo de 1934 segundo as trazas de José María Banet.