Antigo Hospital de San Lázaro

Historia

Na Idade Media, a cidade proxectábase extramuros buscando os campos e hortas necesarios para o seu abastecemento e para dar cabida aos novos recintos monacais: o barrio de San Pedro formouse en torno ao Mosteiro de San Pedro de Fóra, fundado no século XI, mentres que no século XIII levantouse o de Santo Domingos de Bonaval. Máis afastada, saíndo cara o Monte do Gozo, fundouse no século XII a leprosería de San Lázaro.

Os hospitais que acollían aos pobres e peregrinos situábanse dentro da cidade, mais os que trataban aos enfermos contaxiosos localizábanse nas aforas, afastados para evitar a propagación por medio do contacto cos veciños. A malataría de San Lázaro estaba reservada aos homes, a uns dous quilómetros da cidade polo Camiño Francés, mentres que a unha distancia similar polo Camiño Portugués estaba a de Santa Marta, para as mulleres leprosas.

O hospital de San Lázaro foi fundado en 1149 nuns terreos cedidos por Alfonso Anaya e a súa esposa Adosinda Menéndez, para atender aos cóengos afectados de lepra, así como a outros enfermos deste mal, que xa con anterioridade refuxiábanse alí construíndo cabanas onde levaban unha vida independente. A leprosería estaba baixo a administración do prior da Colexiata de Santa María de Sar.

Durante a Idade Media, tanto a leprosería de San Lázaro como a de Santa Marta, foron receptores de frecuentes doazóns piadosas, ao igual que os outros trece hospitais existentes na cidade. Entre os mellores hospitais da cidade estaban o de San Roque fundado no século XVI, o de Sisnando do século IX, e o de Fonte Sequelo, creado no século XI. Tamén estaban os de Xelmírez, Xerusalén, San Paio, Salomé, Raíña e Santa Cristina, todos eles abertos no século XII. Xa posteriormente fixéronse os hospitais de San Andrés e o Hospital Real, San Xoán, San Roque e Carretas, dedicado aos anciáns e inválidos, que foi construído no século XVIII.

Ao lazareto chegaban enfermos de lepra e de peste de toda Galicia e Asturias entre os séculos XII e XIV. Cando as persoas mostraban algún síntoma, eran expulsados das casas e camiñaban pedindo esmola até chegar ao hospital, onde pasaban corenta días illados. Se os síntomas persistían, os enfermos non tiñan outra que quedarse a vivir en San Lázaro.

A lepra ou pelagra, mal da rosa ou de San Lázaro, era unha das enfermidades máis temidas do medievo, xunto coa peste, a causa das deformidades que ocasionaba nos afectados, polo que o amparo e coidado aos leprosos tíñase por un dos actos supremos de caridade cristiá. De aí vén que nobres e reis, bispos e abades, ordes relixiosas, fundasen ou axudasen ao seu mantemento.

A pesar do medo ao contaxio, sábese que os leprosos non sempre tiveron un illamento estrito, pois as malatarías situábanse nos camiños principais da cidade polos que transitaban continuamente viaxeiros, arrieiros e peregrinos. Aínda que en moitos casos non eran doentes de lepra senón outras enfermidades da pel que, por descoñecemento, tíñanse por ese mal.

O barrio de San Lázaro, antes do século XII, tense chamado barrio das cabanas, en razón a que se daba albergue aos leprosos.