Carballeira dos Asidros da Selva Negra

Descrición

Unha cuarta parte da actual Selva Negra está ocupada por masas antigas de carballos, nas que aparecen algúns exemplares de gran tamaño. O resto componse de carballos novos dispersos e acompañados doutras especies de plantación recente. As árbores controlan a humidade, temperatura e iluminación no interior da carballeira, creando condicións que permiten a presenza de animais, plantas e fungos. Ademais, a carballeira era utilizada como fonte de leña, madeira para construción ou mesmo era lugar de celebración de romarías.

Toda a contorna da aldea de Bar, na parte que se achega á Selva Negra, é hoxe diferente a como orixinariamente era. A construción da estrada de subida ao Pedroso no século XX alterou a orografía antiga da zona e, sobre todo, a nosa percepción sobre ela. A Selva Negra non estaba separada da aldea, senón simplemente un pouco máis arriba, seguindo o camiño que levaba polas abas do monte cara ao norte.

O bosque comezaba na saída de Bar e seguía expandíndose pola aba do monte. A súa plantación comezou no século XVII, cando o concello decidiu mellorar a contorna da hoxe desaparecida Fonte de Xián ou do Cardeal Espínola. Deste xeito, mandóuselle á veciñanza de Marrozos, Aríns e O Eixo plantar os carballos que están na orixe das carballeiras da Selva Negra. Esta iniciativa tamén se aplicou en outros lugares do municipio como na Carballeira de Santa Susana, onde tivo lugar a repoboación do seu arboredo con carballos, chopos e freixos, tamén plantados polos veciños de Marrozos, Aríns e O Eixo, ademais dos de Conxo.

A Carballeira dos Asidros da Selva Negra foi utilizada como fonte de leña, madeira para construción, ou mesmo era o lugar de celebración de romarías. Na actualidade, conta con pés de carballo de grande tamaño, e que se renova grazas ao crecemento de exemplares novos. O chan das carballeiras adultas adoita ser escuro. Certas planas gabeadoras, como os chuchameles (Lonicera periclimenum) ou as hedras (Hedera helix), soben polas árbores procurando a luz e o espazo para sobrevivir.

Na carballeira podemos atopar diversos exemplos de asociacións xa que, alén de competir entre eles, moitos seres vivos apóianse mutuamente para poder sobrevivir. É o caso dos cogomelos (Lactarius vellereus ou Russula virescens), que viven asociados ás raíces dos carballos. Esta asociación entre fungo e árbore chámase micorriza.

Os traballos acometidos no 2011, consistiron na retirada de eucaliptos e acacias, así como o tratamento das cepas para impedir o rebrote, a protección do solo para evitar a erosión mentres duraron as intervencións, o tratamento selectivo do mato para potenciar as especies xa implantadas, e posteriormente, a implantación de novas frondosas micorrizadas, co que se facilitou o crecemento dos exemplares plantados e tamén a futura presenza de cogomelos. Tamén se realizaron tratamentos silvícolas na carballeira para a mellora ambiental, o uso recreativo do espazo e a prevención de lumes por medio de rozas selectivas, podas e rareos.

As masas de carballos inciden no índice de humidade do espazo, a temperatura e a iluminación, que na época de verán vese claramente reducida a causa da sombra creada pola súa frondosidade. Forman un hábitat de gran importancia ecolóxica pola cantidade de especies asociadas ao mesmo. Aquí atopan acubillo e alimento algúns animais asociados ás carballeiras como a vacaloura (Lucanus cervus) ou o gaio (Garrulus glandarius). Son importantes zonas de refuxio, cría e alimentación para numerosos animais, dende pequenos paxaros como o ferreiriño real (Parus major), o cabalo rinchón ou peto verdeal (Picus viridis) ou o cardeal común (Pyrrhula pyrrhula), mamíferos como o xabarín e o corzo, ou cazadores nocturnos como a curuxa.

Numerosas especies de insectos moran nas follas, gromos, bugallos e landras, xa que o carballo comporta máis biodiversidade de insectos herbívoros que ningunha outra especie en Galicia, con máis de 400 especies. As árbores mortas e a madeira podre serven de acubillo e alimento a organismos como o Cerambyx cerdo, unha especie protexida de insecto cuxas larvas se alimentan da madeira morta de carballos adultos.