Carballo do Bosque do Banquete de Conxo

Historia

Este impoñente carballo, con máis de 250 anos de vida, é a árbore máis veterana do histórico Bosque do Banquete de Conxo . Álzase ao pé dunha das sendas deste novo espazo natural situado ao sur de Santiago de Compostela. Dicimos novo porque se abriu ao público no ano 2018 despois de estar pechado nada menos que durante 133 anos, en concreto desde 1885 (data na que esta enorme finca de máis de 20 hectáreas, bañada polo río Sar, se destinou a espazo só para internos do daquela modernísimo Manicomio de Conxo ).

Estamos entón ante o símbolo, un verdadeiro cofre botánico, de resistencia ás cortas indiscriminadas e incendios múltiples que arrasaron os bosques galegos durante os séculos XIX e XX, e que foron decimando espazos coma este, un bosque que en orixe chegou a albergar até 1.000 carballos. Hoxe quedan en pé uns 40, con este carballo como emblema.

Foi testemuña, o 2 de marzo de 1856, do insólito e histórico Banquete Democrático de Conxo, celebrado nas súas inmediacións, un acto organizado por estudantes universitarios (principalmente o poeta romántico Aurelio Aguirre) onde os mozos quixeron servir a mesa aos artesáns e obreiros, como un novo símbolo de igualdade, liberdade e fraternidade, os valores democráticos recibidos da Revolución Francesa. Aurelio Aguirre comezou o seu brinde dicindo: Sol da liberdade! O teu lume dáme.

Este bosque fascinou a Rosalía de Castro. A gran poeta das literaturas galega e castelá denunciaría desde 1881 a corta incontrolada de moitos destes carballos. Fíxoo nun poema titulado precisamente así, Los robles, do seu libro En las orillas del Sar (1884). Chegou a exclamar nos seus versos: Jamás lo olvidaré, Profanación sin nombre, e a súa última novela El primer loco (1881), está ambientada toda ela precisamente aquí. O seu texto de denuncia é hoxe unha das primeiras proclamas ecoloxistas e de defensa das árbores.

A nosa árbore está ao pé da entrada en Santiago do Camiño Portugués de peregrinaxe. A 200 metros da coñecida como a Fonte da Virxe da Concha (importante lugar de culto xa citado por Tirso de Molina no século XVII) e a 300 metros do Mosteiro de Conxo (que conserva un claustro románico do século XII).

Ao redor desta árbore, en todo este Bosque do Banquete de Conxo , reuníronse en 2019 até 5.000 persoas na segunda edición dunha multitudinaria romaría que celebraba a apertura deste espazo natural despois de máis dun século. Diante da árbore levouse a cabo aquela romaría (e tamén na súa primeira edición o ano anterior de 2018 , que reuniu 2.500 persoas), a primeira parada da ruta, ante o que hoxe xa se coñece como O Avó, do bosque.

E finalmente, o carballo (Quercus robur), definido tamén por Rosalía no citado poemario como a árbore patria, é a árbore símbolo de Galicia e da súa natureza de bosques sen fin.