Igrexa de San Xoán

Historia

A gran maioría das igrexas parroquiais galegas proveñen dun modelo consolidado durante a época Románica, cando a partir do ano 1000, Europa vestiuse dun manto de igrexas.

A pesar das diferenzas rexionais e da complexa realidade destas manifestacións artísticas, o Románico é a primeira arte europea cuns trazos comúns. A unidade vénlle dada pola existencia dun sentimento relixioso común, xa que neste mundo fragmentado o cristianismo converterase nun importante elemento unificador.

A Igrexa ten un enorme poder social e económico e unha autoridade indiscutible, exercendo un auténtico monopolio sobre a cultura da época. Por iso é polo que a arte medieval sexa unha arte esencialmente relixiosa, promovida pola Igrexa e destinada aos fieis cristiáns. Os elementos unificadores deste estilo serán as ordes relixiosas e a aplicación da liturxia romana en toda a cristiandade e as vías de peregrinación tras a reforma gregoriana. Todo iso reflicte a profunda relixiosidade e fervor do mundo medieval.

É unha arquitectura que responde aos principios de monumentalidade e perdurabilidade. Monumentalidade, posto que a grandiosidade dos edificios debía servir para reflectir a importancia da Igrexa. Perdurabilidade, debido a que se trataba dunha arquitectura feita para durar eternamente. A estas esixencias responden as súas características técnicas.

A igrexa é a manifestación máis característica da arquitectura medieval, un espazo que ha de servir como lugar de reunión dos fieis. O seu material fundamental de construción é a pedra, en forma de perpiaño (pedra labrada en forma de paralelepípedo) ou de cachotería (pedras pequenas sen labrar).

Atopamos algúns exemplos de planta central (circular ou poligonal), sen embargo a máis utilizada será a planta basilical, de longa tradición nos edificios relixiosos dende a arte Paleocristián. Está dividida en tres ou cinco naves, a central de maior altura que as laterais. Na diferenza de alturas ábrense xanelas para iluminar o espazo interior.

Pode existir unha nave transversal, chamada transepto, que marca a separación entre o espazo dos fieis e o espazo sacro do presbiterio, situado na zona da cabeceira e que recibe o nome de ábsida, debida á súa planta semicircular.

En alzado, os principais elementos sustentantes son o muro, o piar e as columnas, mais sen respectar as proporcións clásicas e abandonando o emprego das ordes. O capitel ten enorme importancia para a decoración escultórica.

Nas cubertas usouse en principio a madeira, seguindo a tradición das primeiras basílicas cristiás, mais os frecuentes incendios expuxeron a necesidade de comezar a utilizar cubertas de pedra. Esta será a achega máis importante da arquitectura Románica, o abovedamento en pedra de todo o edificio, que contaba xa con antecedentes na arte visigoda e na asturiana.

O exterior destaca pola claridade dos seus volumes e pola perfecta correspondencia entre o exterior e o interior do edificio. O acceso principal á igrexa é a través da portada, que adoita estar flanqueada por torres, reflectindo na súa estrutura e disposición a organización interior do templo.