Monumento a Xosé Mosquera Pérez

Historia

Xosé Mosquera Pérez (Enfesta 18/09/1895 - Santiago de Compostela 30/12/1965) foi un profesor galeguista que dirixiu ao grupo de teatro Cativeces (1923-1925), na liña de animación cultural e didáctica que iniciaran as Irmandades da Fala. Xosé Mosquera tiña especiais condicións para a declamación e a interpretación, polo que entre 1932 e 1936 traballou na emisora santiaguesa Unión Radio Galicia.

A emisora desenrolou unha interesante labor a prol do Estatuto de Galicia de 1936 e da cultura galega, xa que ofrecía sesións de música galega, conferencias de divulgación cultural e política, e estableceu unha sección infantil os xoves, dedicada aos rapaces menores de dezaseis anos, onde destacaba o recitador coñecido como o Vello dos Contos, personaxe creada por Mosquera. Narraba contos folclóricos ou orixinais, fábulas, adiviñas e leccións sobre o coñecemento da lingua galega.

Xa cedo, tivo dous espazos na programación diaria de Radio Galicia no ano 1933, un pola mañá, dedicado aos contos, e outro pola tarde de recitado de poesías. A figura do Vello dos Contos foi a primeira personaxe realmente popular da radio galega e acabou por darlle nome ao seu creador, que será coñecido para sempre por este alcume.

Frecuentaba os faladoiros de Ánxel Casal e Camilo Díaz Baliño, que traballaban na Editorial Nós, e era militante do Partido Galeguista, o que ocasionou a súa detención, provocando unha importante reacción da prensa local. Na posguerra esforzouse por recuperar a figura de Rosalía de Castro, promovendo a creación do seu Padroado, do que foi presidente. Quería recuperar as casas nas que vivira Rosalía, as Torres de Lestrobe, a Casa do Mestre Gende en Padrón, a Casa da Matanza ou o Pazo de Arretén, para transformalos en residencias para poetas, intelectuais e artistas. Foi elixido membro da Real Academia Galega en 1952.