Panteón de Galegos Ilustres

Historia

A igrexa é a parte máis antiga do conxunto do convento de San Domingos. Foi construída no século XIII e reedificada por Domingo de Andrade no XVII-XVIII, conservando na súa cabeceira o único exemplo de gótico mendicante que se conserva na cidade. Nesta ábsida consérvanse catro sepulcros góticos da familia dos Condes de Altamira, e as naves rodéanse de capelas con distintas advocacións, destacando a do Rosario por ser a única na que se conserva o culto, a do Santo Cristo por ser a máis antiga da igrexa e a da Visitación, na que se atopa o Panteón de Galegos Ilustres.

Xa no ano 1865, Manuel Murguía pedía iniciar un panteón cos restos de Pastor Díaz na Igrexa da Compañía, propiedade da Universidade de Santiago de Compostela. En 1891 a Sociedad Económica de Amigos del País de Santiago, o Concello, o movemento rexionalista e un sector dos estudantes de Dereito da USC conseguiron trasladar dende Adina os restos de Rosalía de Castro. Aquel enterramento non tiña como finalidade iniciar un Panteón de Galegos Ilustres, senón procurarlle a Rosalía un monumento.

A partir deste momento foise fraguando na prensa galega a idea de converter a Igrexa de San Domingos de Bonaval nun panteón no que albergar os restos doutras personalidades destacadas, ao modo da abadía de Westminster, auténtico panteón da memoria de Inglaterra. E cando en 1900 foron trasladados a Bonaval os restos de Alfredo Brañas, a idea adquiriu nova forza, sobre todo entre os emigrantes galegos en América. Isto quedará patente en setembro de 1904, cando Curros Enríquez deposita unha ofrenda floral na tumba rosaliana por encargo do Centro Galego de La Habana.

No ano 1947 nace o Patronato Rosalía de Castro, que se responsabilizará de coidar do mausoleo da escritora de Padrón. Conseguiron darlle un novo pulo ao Panteón de Galegos Ilustres co enterro directo de Francisco Asorey en 1961, o traslado dos restos de Ramón Cabanillas en 1967, os de Castelao en 1984 e os de Domingo Fontán en 1988. O Presidente da Xunta de Galicia Manuel Fraga Iribarne, tentou levar ao Panteón os restos de Ramón del Valle Inclán e os de Manuel Murguía, mais non o conseguiu.

Primeiro o Padroadoo e despois a Fundación Rosalía, encargáronse da atención do Panteón de Galegos Ilustres até que son relevados polo Arcebispado e a Xunta de Galicia. O control do acceso ao espazo é labor do Museo do Pobo Galego, o mantemento das instalacións está xestionado pola Xunta de Galicia e o seu Parlamento, e a propiedade é do Arcebispado de Santiago de Compostela.