Praza de Galicia

Historia

O bordo leste da antiga cidade amurallada de Compostela estaba formado por unha ampla zona de agros entre os que destacaban os da Senra, San Fins ou o de Don Nuno, situado baixo a Porta da Mámoa. Este espazo foi coñecido noutros tempos como Praza de Entrecarreteras ou Patio da Inquisición, durante a II República era coñecida como Praza de Pablo Iglesias, cara a 1950 chamábase Praza de Vigo e no 1975 era a Praza García Prieto. Débese ás insinuacións de Ramón Otero Pedrayo a actual denominación de Praza de Galicia.

Xa no século XIII, estes terreos eran propiedade do Cabido catedralicio, que os aforaba para usos agrícolas a cambio dun tributo, pagado en diñeiro ou en especies como trigo, centeo ou avea. A almacenaxe do gran recolleito acumulábase na Casa do Hórreo, que antigamente estaba entre a Praza da Quintana e a rúa da Conga. O crecemento urbano obrigou a desprazar estes celeiros fóra do recinto amurallado, reconstruíndoos nun agro xunto ao camiño á Ulla e Ourense que, co tempo, adquiriu o nome de rúa do Hórreo.

En 1935 os rexedores da cidade renomearon esta rúa co nome do político Alejandro Lerroux. Tras o alzamento militar de 1936, a rúa pasou a denominarse General Franco, mais popularmente seguiu denominándose sempre rúa do Hórreo.

Coa desamortización, os terreos e casas da Tenencia do Hórreo pasaron a mans de varios burgueses composteláns. Xa no século XX, a propiedade foi parcelada e vendida a particulares que construíron serradoiros e talleres.

Este acceso á cidade converteuse nunha céntrica e concorrida vía tras unha serie de cambios urbanísticos. Era un punto de encontro de viaxeiros de toda Galicia, xa que de aquí partían tres importantes estradas: a da Coruña, a través de Virxe da Cerca; a de Ourense, pola rúa do Hórreo; e a de Pontevedra, rematada en 1842, que atravesaba a Senra. Na contorna instaláronse ao longo do século XIX as compañías de transportes como El Noroeste, La Ferrocarrilana ou Automóbiles Gallegos, xunto con fondas, restaurantes e cafés.

Dous edificios, hoxe desaparecidos, presidiron este espazo. O primeiro era o Pazo da Inquisición, un edificio barroco trazado por Fernando de Casas Novoa, mestre de obras da Catedral, que foi inaugurado en 1729 e derrubado en 1913. Os inquisidores trasladáronse aquí desde a Porta da Pena, onde tiveron a súa primeira residencia nas casas do Conde de Monterrey. Cando a Inquisición foi suprimida por decreto de goberno non mes de xullo de 1834, o edificio serviu de escola de nenos, administración de rendas, sede da Unión Obrera, oficinas das empresas de transportes e talleres da Tipografía Galaica. Tras o seu derrubo, Jesús López de Rego deseña unha construción modernista denominada Garaje La Unión, que en 1920 o arquitecto municipal Fernández Ragel transformou no Teatro Royalty, co obxectivo de dar exhibicións cinematográficas e actuacións de teatro. En 1927 pechou e o solar pasou a formar parte do patrimonio dunha sociedade mercantil que en 1930 abriu as portas do Hotel Compostela. O hotel foi construído seguindo ou proxecto do arquitecto vigués Antonio Cominges.

O outro edificio desaparecido é o Quiqui Bar, un edificio modernista construído entre os anos 1925 e 1926, segundo os deseños de Rafael González Villar. Foi o primeiro edificio en Santiago e o segundo en España en ser construído integramente en formigón. Serviu de cafetería e restaurante até a súa quebra en 1929, tras o que as instalacións foron adquiridas pola empresa Castromil para sede administrativa e apeadeiro de viaxeiros, de aí que se coñecera tamén como Edificio Castromil. A Comandancia Militar e a Subdelegación de Facenda ocupaban a parte superior do edificio.

No ano 1972 constrúese a Estación de Autobuses e o Concello anuncia un concurso para a reordenación da entón chamada Praza de Xelmírez e a construción dun estacionamento subterráneo. O derrubo do Edificio Castromil tivo lugar entre setembro e decembro de 1975, levantando moitísima polémica e movementos favorables á súa conservación.