Zona verde
Parque Forestal do Monte Pedroso
Parroquia
Vista Alegre
Tipoloxía
Cruceiro
Cronoloxía
1667
Historia
Un Vía Crucis (en latín camiño da cruz) refírese ás diferentes etapas ou momentos vividos por Xesús dende o momento en que foi prendido até a súa crucifixión e sepultura. Tamén coñecido como Estacións da Cruz e Vía Dolorosa, marca un camiño de peregrinación cunha serie estaciones ou paradas, correspondentes a incidentes que, segundo a tradición cristiá, Xesús sufriu no seu camiño ao Calvario. En cada unha destas estacións sitúase un cruceiro. O costume é facer un percorrido grupal, deténdose en cada estación para orar.
Este costume de rezar as Estacións da Cruz posiblemente comezou en Xerusalén. Facer alí as Estacións da Cruz converteuse na meta de moitos peregrinos dende a época do emperador Constantino (século IV), aínda que non se sabe cando xurdiron as Estacións tal e como as coñecemos hoxe, nin cando se lles comezou a conceder indulxencias. Probablemente foron os Franciscanos os primeiros en establecer o Vía Crucis, xa que a eles concedéuselles en 1342 a custodia dos lugares máis prezados de Terra Santa.
Nos séculos XV e XVI comezáronse a erixir Estacións en diferentes partes de Europa, servindo de alternativa aos peregrinos que non puidesen desprazarse a Terra Santa para render culto aos verdadeiros sitios onde tivo lugar a Paixón. Ademais, o Papa Inocencio XI concedeu en 1686 aos Franciscanos o dereito de erixir Estacións dentro das súas igrexas. En 1731 Clemente XII estendeuno a todos os templos católicos e fixou definitivamente en catorce o número de Estacións.
Descrición
A pedra está moi presente no Monte Pedroso, aparecendo nos múltiples afloramentos rochosos, nos petróglifos, camiños, milladoiros, arquitecturas como a Capela de San Paio do Monte ou no seu Vía Crucis. Unha rede de sendeiros percorre o Monte Pedroso, entre os que destaca polo seu interese patrimonial o marcado por este Via Crucis franciscano que leva até o cumio do monte.
A tradición da peregrinación de Francisco de Asís a Santiago de Compostela en 1215 vincúlase coa do carboeiro Cotolai, que vivía na saia do Monte Pedroso. Cotolai foi quen aloxou a Francisco e aos seus acompañantes na súa humilde vivenda, situada nas proximidades da Capela de San Paio do Monte, dende onde saía o santo para pasar as noites en oración na ladeira do Pedroso. Isto está recollido no epígrafe do século XVI que pode lerse na portería do Convento de San Francisco.
É por iso que a Ermida de San Paio do Monte, que se coñece dende documentos do século XIII, converteuse en lugar de especial veneración para os Franciscanos de Compostela, quen cada ano peregrinaban a ela. Por iso a Orde Terceira erixiu un Vía Crucis en 1667 entre o convento compostelán e a Capela de San Paio, para marcar as paradas da peregrinación.
O 16 de maio do Ano Santo de 1909 (aquel en o que se ía a celebrar gran Exposición Regional Gallega en Santiago de Compostela), o cardeal compostelán Martín de Herrera presidía a inauguración da novo Vía Crucis, realizado mediante subscrición popular e que, dende Santa Isabel, ao pé do Pedroso, lévanos até o máis alto da súa cima, até a cruz monumental que remataba o camiño, seguindo coa proposta de León XIII de situar estas homenaxes a Cristo nos montes elevados. A comitiva, duns 15.000 fieis, ía encabezada polos Pais Franciscanos, mostrando o seu especial vínculo con este culto e rememorando a peregrinación de San Francisco á cidade do Apóstolo.